πίτυλος

-ον, Α

μανιώδης, παράφορος, παράφρων.

[ΕΤΥΜΟΛ. Το ουσ. πίτυλος* με σημ. «μανία, πάθος, λύσσα» ως επίθ.].

————————

ο, ΝΑ

νεοελλ.

ο ήχος που προκαλείται από τη σύγκρουση βραχέων κυμάτων μεταξύ τους ή πάνω στο κύτος τού πλοίου ή πάνω στην ακτή, κν. αναμόμολα

αρχ.

1. (στην κωπηλασία) γρήγορη και ρυθμική κίνηση τών χεριών

2. το πλατάγισμα τού νερού που οφείλεται στη ρυθμική κίνηση τών κουπιών

3. κάθε ήχος που επαναλαμβάνεται με ταχύτητα και με κανονικότητα και ο οποίος προέρχεται από την καταφορά υγρού και ιδίως νερού («πολλῶν δακρύων ἔσται πίτυλος», Ευρ.)

4. ήχος παραγόμενος από το επαναλαμβανόμενο στηθοκόπημα ανθρώπου που θρηνεί («ἄρασσε κρᾱτα πιτύλους διδοῡσα χειρός», Ευρ.)

5. ήχος προερχόμενος από τα πλήγματα πυγμάχων

6. μτφ. α) (για βίαιες και παράφορες κινήσεις) έφοδος, εφόρμηση

β) προσβολή πάθους, όπως λ.χ. μανίας, φόβου

γ) μόχθος, προσπάθεια

7. φρ. α) «ἑνὶ πιτύλω»

μτφ. όλοι με μια φωνή, ομόφωνα

β) «πίτυλος σκύφου» — η επίδραση τού κρασιού στον πότη.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολ. Η λ. πιθ. συνδέεται με το ρ. πίπτω (για το θ. πιτ

βλ. λ. πίτ-νω). Η άποψη ότι πρόκειται για ονοματοποιημένη λ., η οποία μιμείται τον ήχο τών κουπιών, δεν θεωρείται πιθανή].